دانلود مقاله رشته ادبیات
شكلگیری رئالیسم ایرانی
چكیده
ادبیات ایران تا پیش از مشروطه چندان با واقعیت اجتماعی پیوندی نداشت. ارتباط ایرانیان با مغرب زمین و اطلاع از تحولات صنعتی، موجب ظهور آگاهی‌های تازه‌ای نسبت به نقش مردم در ادارة زندگی، ادارة جامعه و ساختار زندگی عمومی در ایران شد و به ظهور طبقة متوسط شهری جدیدی انجامید كه معادلات جامعة سنتی را به هم ریخت و ارزشهای كهنه و نو را در قلمرو اخلاق، ساختار قدرت، ذوق هنری و شكلهای ادبی و زبان رویاروی هم قرار داد.
در این میان داستان واقعگرا كه مولود جامعة شهری جدید بود پدیدار شد. ادبیات اجتماعی و سیاسی مشروطه ، ذهنیت مردم شهرهای بزرگ بویژه پایتخت را از جانب آرمانهای ماورائی به سوی زندگی زمینی و انسان‌مدار سوق داد و با پیدایش روزنامه‌ها نثر فارسی به سوی سادگی و واقعیت‌نگاری حركت كرد. حتی در شعر مشروطه، زبان واقعگرا بر زبان استعاری و سمبولیك و ذهنیت واقعی بر نظام تخیلی شعر غلبه كرد، چندان كه شعر مشروطه نیز میراث سنگین، تخیلات و ذهنیات انتزاعی را فرونهاد و به جانب واقعیت و عقلانیت نقادانه گرایید.
این تحول نتیجة پیوند ادبیات با واقعیت بود. روزنامه نگاری تكوین نوشتار واقعگرا را شدت بخشید و توجه روزنامه‌نگاران ایرانی به واقعیتهای حاد اجتماعی آنها را به سوی نگارش داستانهای اجتماعی در قالب پاورقیهای روزنامه‌ای كشاند و بدین صورت رمان واقعگرا - كه حماسة جامعة بورژوا شمرده می‌شود - همزمان با شكل گیری طبقة بورژوای نوین دولتی در ایران پا به عرصه ادبیات نهاد.
این مقاله زمینه‌های شكلگیری رمان رئالیستی فارسی از دوران مشروطه را بر اساس نگرشی تاریخ ادبی نشان داده و روند حركت زبان فارسی به سوی واقعگرایی و تولد داستان رئالیستی از متن روزنامه‌نگاری را دنبال می‌كند. اهم مطالب مورد بحث از این قرار است: نوشتار سیاسی عصر مشروطه و واقعگرایی اجتماعی، روزنامه‌نگاری و رئالیسم، گذار از رمان تاریخی به رمان اجتماعی، زبان و واقعیت اجتماعی، پیشگامان رئالیسم انتقادی، درونمایة غالب بر آثار، رئالیستی، نقص رمان واقعگرای اولیه. در پایان برخی از رمانهای واقعگرای فارسی تا سال 1320 آمده است.
كلید واژه:
رئالیسم فارسی
روزنامه‌نگاری
رمان واقعگرا
مقدمه
نگارش واقعگرا در ایران با انقلاب مشروطه آغاز شد. پیش از آن ادبیات فارسی در طول ده قرن سخت مشغول به الهیات عرفانی و تجربه‌های باطنی و تخییلات شاعرانه بود و چندان به واقعیت روی خوشی نشان نداده بود. بجز قرن دهم كه تجربه‌های عشق زمینی و عاطفة شخصی در مكتب شعر وقوع راه یافته است، پیوسته ذهنیت استعلاطلب و دنیای خیال، بر ادبیات فارسی، غالب بوده است.در پی ارتباط ایرانیان با غرب و اعزام دانشجو به اروپا، تأسیس مدارس جدید، ورود صنعت چاپ به ایران و ترجمة آثار ادبی و رواج روزنامه‌نگاری نگاه ایرانیها به واقعیت زندگی تغییر كرد كه انقلاب مشروطه (1284ش./ 1905) مولود ظهور این نگاه واقعگرایانه به انسان و جهان بود. سالهای 1275 تا 1300 شمسی (م.) عصر جایگزینی سرمایه‌داری شهری فردگرا به جای پدرسالاری زمیندار است.
با شكلگیری طبقة بورژوا و رشد طبقة شهری، به تدریج مفاهیمی به نام حق حاكمیت، آزادی، انتقاد از حكومت و نقد خرافات و ارزشهای سنتی پدیدار شد و به پیدایش جمعیت كتابخوان در طبقة متوسط شهری و تغییرات بنیادین در ساختار سیاسی - اجتماعی ایران انجامید. چنین نگرشی بناگزیر نوشتار و ادبیات همسو با خود را پدید آورد. وظیفة ادبیات تغییر كرد و شكلهای ادبی جدید مانند نمایشنامه و رمان تاریخی و اجتماعی و داستان كوتاه جای كتابت مصنوع و ادبیات اخلاقی و تعلیمی را گرفت.این مقاله روند شكلگیری نوشتار واقعگرای اجتماعی (realistic social writing) در زبان فارسی و رواج ادبیات رئالیسیتی را بررسی می‌كند. و عوامل مؤثر در تقویت ذهنیت رئالیستی و رشد زبان اجتماعی در نوشتار را مطرح می‌كند. و پیشگامان رمان واقعگرای فارسی و درونمایة این آثار را به اجمال در نسبت با تحولات اجتماعی به بحث می‌گذارد.این موضوعات در منابع مربوط به ادبیات معاصر كمابیش گسسته مطرح بوده است اما نگاه به این موضوع از منظر مبانی رئالیسم اجتماعی كمتر مورد توجه منتقدان و مورخان ادبی بوده است.
فهرست مطالب
شكلگیری رئالیسم ایرانی 1
چكیده 1
مقدمه 2
گذار از رمان تاریخی به رمان اجتماعی 3
تحولات زبان و واقعیت اجتماعی 5
روزنامه‌نگاری و رئالیسم 6
پیشگامان رئالیسم یرانی 7
نخستین رمانهای واقعگرای فارسی 11
درونمایة نخستین داستانهای رئالیستی 12
طبقة جدید كارمندان: 12
زن در رمان اجتماعی: 13
زن و شهر مدرن 14
ادبیات زندان : 15
كلان شهرها در رمان اجتماعی 17
نقص رمان واقعگرای اولیة 21
ارزش جامعه شناختی رمانهای رئالیستی 23
پی نوشتها 25
منابع 25
قیمت: 50٬000 تومان
قیمت: 40٬500 تومان